YEME BOZUKLUKLARI

Çoğunlukla duygusal nedenlerden kaynaklanan, yeme hakkındaki çarpıtılmış düşünceler şeklinde kendini gösteren, psikolojik bir bozukluktur. Genellikle bireylerin yoğun şekilde kendilerini inceledikleri ve değerlendirmeye aldıkları ergenlik dönemi ve sonrasında başlayan yeme bozukluklarında birey şişmanlamaya ilişkin yoğun bir korku hisseder. Dolayısıyla çeşitli yollarla kilo alımını engellemeye çalışır ya da var olan vücut ağırlığını azaltma çabasına girer. Zayıf olmanın toplum arasında yüceltilmesi, özgüven eksikliği, mükemmeliyetçilik, kendini ortaya koyamama gibi nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir. Ayrıca yapılan bir araştırma sigara içme davranışının da yeme bozukluğuyla ilişkili olduğunu göstermiştir.

Bozukluğun özellikle sosyoekonomik düzeyi yüksek kesimlerde ve kadınlarda daha fazla görüldüğü düşünülmektedir.

Halk arasında Anoreksia ya da manken hastalığı olarak tanımlanan Anoreksia Nervoza ve Bulumia Nervoza olmak üzere iki alt boyutu bulunmaktadır.

1)Anoreksia Nervoza:

Birey yaşına ve boyuna uygun kiloda olmayı reddeder. En belirgin belirti bireyin olması gereken kilonun %85 altında olmasıdır. Normal kilosunun altında olan kızlarda üç kez artarda mensturasyon kesilmesi görülür. Genellikle ergenliğin ilk dönemlerinde ortaya çıkar. Yoğun bir diyet dönemi sonrasında oluşma olasılığı yüksektir. Ayrıca anne baba boşanması gibi stresli bir olayın hastalığı tetiklemesi de mümkündür.

Birey aç kalma, aşırı egzersiz yapma, müshil kullanma yoluyla vücut ağırlığını azaltmayı amaçlar. Bu tip hastalar kendilerini olduklarından daha şişman olarak tanımlayıp, sağlıksız olan daha az bir vücut ağırlığına ulaşmayı amaçlar.

Kendini aç bırakma sonucunda kan basıncının düşmesi, kalp atımının yavaşlaması, derinin kuruması, orta düzeyde kansızlık gibi fiziksel etkiler ortaya çıkar. Hastaların sadece %50’sinde iyileşme görülür.

Depresyon, OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk), , Panik Atak, Cinsel Sorunlar, madde kullanımı, Fobik Bozukluk,  Yeme Bozukluklarına eşlik edebilir.

Anoreksia Nervoza iki şekilde ortaya çıkar:

Kısıtlı Tip: Birey yiyeceklerini kısıtlar. Yeme ve çıkarma dönemleri bulunmamaktadır.

Tıkanırcasına Yeme Çıkarma Tipi: Kişi düzenli olarak yeme ve çıkarma dönemleri geçirir. Çok kısa bir sürede yoğun miktarda yiyeceği tüketerek daha sonra kusma, müshil kullanımı gibi yollarla yediklerinden kurtulmaya çalışır.

2) Bulumia Nervoza:

Çok miktarda yiyeceğin hızla tüketilmesi ile kendini gösteren bir bozukluktur. Hastaların vücut ağırlıkları olması gerekenden daha fazladır. Kişi yemek yeme konusunda yaşadığı kontrolsüzlüğün ardından suçluluk ve iğrenme duygularını hissetmeye başlar.

Genellikle geç ergenlik ve erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkmaktadır. Anoreksia’nın aksine Bulumia diyet dönemi içerisinde ortaya çıkar. Anoreksia’dan en büyük farkı hastanın vücut ağırlığının normal ya da normalin üstünde olmasıdır.

Bulumia Nervoza’nın iki tipi bulunmaktadır.

Çıkartma Tipi: Hasta yoğun yeme nöbetleri sonrasında Anoreksia’nın tıkanırcasına yeme çıkarma tipinde olduğu gibi kusma, müshil kullanımı gibi yollarla kilo alımını engellemeye çalışır. Çıkarma olmayan tipe göre daha ağır bir bozukluktur. Sürekli kusma mide asidini arttırarak mideye zarar verirken, yoğun müshil kullanımı ishale neden olmaktadır.

Çıkartma Olmayan tip: Bu tipte bireyin tıkanırcasına yeme nöbetleri daha azdır.

Uzman Psik. Aylin Ozdes 

KAYNAKÇA

·         Polat, A., Yücel, B., Genç,A., Meteris,H. (2006). Bir grup üniversite öğrencisinde Yeme Davranışı Özellikleri: Bir Ön Çalışma. Nöropsikiyatri Arşivi, 42 (1, 2, 3, 4), 6-8.

·         İlhan, M,N.,Özkan, S.,Aksakal, F,S., Aslan, S., Durukan, E., Maral, I. (2006). Bir Tıp Fakültesi Öğrencilerinde Olası Yeme Bozukluğu Sıklığı. Türkiye’de Psikiyatri, 8(3), 151-155

·         Davison, G.C.,Neale, J.M.(2004). Anormal Psikolojisi(7), (İ. Dağ, Çev.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.

·         Kocabaşoğlu, N.(2001).Yeme Bozuklukları. Yeni Symposium, 39(2), 95-99.