Kıskançlık kelime anlamı olarak incelendiğinde sevilen
bireyin bir başkasıyla paylaşılmasına katlanamamak olarak tanımlanır. Her
bireyin az ya da çok mutlaka yaşadığı bu duygunun özellikle kardeşler arasında
yoğun olarak hissedildiği görülmektedir. Çocukluk döneminde güçlü bir biçimde
yaşanan bu duygunun ergenlik döneminde de kendisini gösterdiği hatta anne
babanın uygun davranışları göstermemeleri sonucunda yetişkinlik dönemine
sıçradığı da düşünülmektedir.
Anne ve babasının sadece kendisini sevmesini isteyen çocuk
onların sevgisini bir başkasıyla paylaşmayı istemez. Bu duygu onun kardeşine
karşı kıskançlık hissetmesine neden olur.
Kardeş kıskançlığı büyük ya da küçük kardeşin diğerini
kıskanması şeklinde görülür. Küçük kardeşi doğana kadar ilgi odağı olmuş büyük
kardeş annesinin gözbebeği iken bir anda anne ve babasının bir başkasıyla
kendisiyle olduğundan çok daha fazla ilgilenmesine dayanamaz. Kaybettiği ilgi
ve şefkati yeniden elde etmeye çalışır. Bunun için aşağıdaki davranışlardan birini
ya da birkaçını sergiler:
1)Yeni gelen bebeğin evden gitmesini ister. Bunun için anne
ve babasına bebeğin evden gitmesini söyleyebilir. Bu şekilde her şeyin eskisi
gibi olacağını anne ve babasının kendisini eskisi kadar çok seveceğini düşünür.
2)Kardeşi gibi davranarak aynı ilginin kendisine de
gösterilmesini umar. Örneğin o zamana kadar tuvaleti geldiğinde söyleyen büyük
çocuk kardeşi gibi altını ıslatmaya ya da altına kaka yapma başlar. Bebeksi bir
şekilde konuşmaya başlar. Kardeşi gibi annesinin memesinden süt içmeye çalışır.
Annesinin yanında uyumak ister. Özetle kardeşini taklit ederek kaybettiği
ilgiyi kazanmayı amaçlar.
3)Eskisine göre daha huysuz olabilir. Yaramazlıklar
yapabilir.
4) Kardeşine zarar vermeyi düşünebilir.
5)Fiziksel bir sorunu olmamasına karşın baş ya da karın
ağrısı çekebilir.
6)İştahında azalama, uyku düzeninde bozulma görülebilir.
7)Son olarak kardeşine olan kötü davranışlarının anne ve
babası tarafından eleştirileceğini düşünerek kardeşine öyle hissetmediği halde
aşırı sevgi ve ilgi gösterebilir.
Kardeş kıskançlığı her zaman büyük kardeşin küçük kardeşi
kıskanması şeklinde olmaz. Bazen de küçük kardeşin yaş, başarı gibi
niteliklerinin büyük kardeşle karşılaştırılması kıskançlık duygusunun ortaya
çıkmasına neden olabilir. Çünkü küçük kardeş bir rekabetin içine doğmuştur. Ne
yaparsa yapsın davranışları büyük kardeşle karşılaştırılacaktır. Dolayısıyla
aşağılık duygusu geliştirme olasılığı yükselecektir.
Kardeş Kıskançlığı Durumunda
Ebeveynlerin Yapması Gereken Davranışlar:
Küçük kardeş dünyaya gelmeden önce büyük kardeş eve yeni
bir bebeğin geleceği fikrine alıştırılmalıdır. Hatta anne hamileliği öğrendiği
andan itibaren çocuğa bu haberi vermelidir.
Çocuğun bebeğe ilişkin sert tutumu anlayışla
karşılanmalıdır. Bu durumun annenin ve babanın yeni bebek için hazırlanırken
onunla daha az ilgilenmesinden kaynaklanıyor olabilir.
Çocuğa ona olan sevgilerinin azalmadığını kanıtlamak için
eskisinden daha yakın davranılması ve yeni hediyeler alınması kıskançlığını
azaltmayacak, aksine çocuğu daha da şüphelendirecektir. Bu nedenle çocuğa
eskisinden farklı davranmamak gerekir.
Bebek doğduktan sonra çocuğun kıskançlığı daha da
artacaktır. Bu nedenle kardeşine karşı olan öfke dolu sözlere sert tepki
gösterilmemeli bu duygularının normal olduğu unutulmamalıdır. Anne babanın bu
anlayışlı yaklaşımı çocuğun duygularını bastırmasını engelleyecektir.
Bebekle çok zaman geçirilmesinden rahatsız olan çocuğa
kendisinin de bir zamanlar onun kadar küçük olduğunu, tek başına bir şey
yapamadığını bu nedenle yetişkin birisinin onun ihtiyaçlarını karşılaması
gerektiği anlatılmalıdır.
Kardeşinin bakımında çocuğa da çeşitli görevler
verilmelidir. Elbisesinin giydirilmesi ya da odasının hazırlanması konusunda
büyük kardeşten yardım istenmelidir.
Anne, bebeğin ihtiyaçlarının fazla olması nedeniyle sürekli
onunla ilgilenmek zorunda kalıyorsa, baba, büyükanne ya da büyükbaba büyük
kardeşle zaman geçirmelidir. Böylece çocuk kendisini yalnız kalmış ve
terkedilmiş hissetmeyecektir.
Çocuklar kesinlikle kıyaslanmamalıdır. Bu durum çocuğun
kardeşine karşı olan kıskançlık duygusunu körükleyecektir.
Çocukların birbirleriyle olan
kavgalarında haklı olan tarafı bulmaya çalışmak ve haksız olduğu düşünülen
kardeşi suçlamak kardeşler arasındaki çekişmeyi arttıracak, anne ve babasından
cesaret alan çocuk kardeşine daha fazla yüklenecektir. Bu nedenle anne-baba
haklı olanı bulmak yerine mecbur kalmadıkça çocukların kavgalarına dahil
olmamalıdır.
Şayet kardeşler arasındaki
kıskançlık anne babanın baş edemeyeceği kadar büyükse bir uzmana
danışılmalıdır.
Uzman Psik. Aylin Ozdes
KAYNAKÇA:
- Ülker, H., Atlıakın, M.(2007). Kardeş Kıskançlığı. Bursa Sağlık Müdürlüğü.
- Özmert, E.N. (2006).Erken Çocukluk Gelişiminin Desteklenmesi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 49(2), 256-273.
- Saygılı, S.(2005). Çocuklarda Davranış Bozuklukları, İstanbul: Elit Yayınları
- Erzenli, D.(2005). Kardeş Çekişmesi. Sağlık Haritası, 14(4), 26.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder